Partnerstwo Fundacji TVN i Fundacji na rzecz Nauki Polskiej to przykład wspólnego działania na rzecz dobra publicznego. Dzięki tej współpracy możliwe było przekazanie wsparcia finansowego dla wybitnych młodych badaczy, których projekty mogą przełożyć się na realną poprawę jakości życia i funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. To inwestycja w przyszłość nauki, która służy całemu społeczeństwu.

Zuzanna Lewandowska, Prezeska Fundacji TVN, podkreśla:
„𝐼𝑛𝑤𝑒𝑠𝑡𝑢𝑗𝑒𝑚𝑦 𝑡𝑎𝑚, 𝑔𝑑𝑧𝑖𝑒 𝑛𝑎𝑢𝑘𝑎 𝑠𝑝𝑜𝑡𝑦𝑘𝑎 𝑠𝑖𝑒̨ 𝑧 𝑜𝑑𝑝𝑜𝑤𝑖𝑒𝑑𝑧𝑖𝑎𝑙𝑛𝑜𝑠́𝑐𝑖𝑎̨ 𝑠𝑝𝑜ł𝑒𝑐𝑧𝑛𝑎̨. 𝐶ℎ𝑐𝑒𝑚𝑦, 𝑏𝑦 𝑏𝑎𝑑𝑎𝑛𝑖𝑎 𝑛𝑎𝑑 𝑧𝑑𝑟𝑜𝑤𝑖𝑒𝑚, 𝑤 𝑡𝑦𝑚 𝑛𝑎𝑑 𝑧𝑑𝑟𝑜𝑤𝑖𝑒𝑚 𝑑𝑧𝑖𝑒𝑐𝑖 𝑚𝑖𝑎ł𝑦 𝑟𝑒𝑎𝑙𝑛𝑒 𝑝𝑟𝑧𝑒ł𝑜𝑧̇𝑒𝑛𝑖𝑒 𝑛𝑎 𝑗𝑎𝑘𝑜𝑠́𝑐́ 𝑧̇𝑦𝑐𝑖𝑎 𝑖 𝑠𝑦𝑠𝑡𝑒𝑚 𝑜𝑝𝑖𝑒𝑘𝑖 𝑤 𝑃𝑜𝑙𝑠𝑒.”

Poznajcie wybitnych stypendystów, którym stypendia ufundowała Fundacja TVN:

Anna Grabowska (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)

Jednym z głównych celów badań stypendystki jest zrozumienie związku między aktywnością mózgu a zachowaniem. Łączy ona informatykę, neurofizjologię i psychologię, wykorzystując uczenie maszynowe i modele grafowe, aby badać mechanizmy monitorowania błędów – proces kluczowy dla adaptacji. Skupia się na ujemnej fali błędu (ERN), markerze wrażliwym na lęk i cechy motywacyjne. Jej badania wykazały, że nieliniowe modele lepiej opisują zależności między cechami indywidualnymi a ERN, co podkreśla potrzebę zaawansowanego modelowania w neuropsychologii. Odkryła także, że ERN wiąże się głównie z ruminacją i obsesyjnością, a współpraca z Uniwersytetem w Amsterdamie pozwoliła jej opisać indywidualne różnice w adaptacji po błędzie, wzbogacając wiedzę o funkcji monitorowania błędów.

dr Marcin Sochal (Uniwersytet Medyczny w Łodzi)

Badania stypendysty koncentrują się na biochemicznym i molekularnym podłożu deprywacji snu (DS) oraz jej wpływie na organizm. Jako jeden z nielicznych kompleksowo analizuje ten problem, uwzględniając rolę aktywności fizycznej w regulacji snu, stanu zapalnego, neurogenezy i ekspresji genów rytmu okołodobowego. Jego prace wykazały, że jakość snu i DS wpływają na parametry zapalne, neurotrofiny (np. BDNF) i geny rytmu okołodobowego (PER1), a aktywność fizyczna może modulować te efekty. Odkrycia te mogą stanowić podstawę do poszukiwania nowych celów terapeutycznych, m.in. w leczeniu depresji z wykorzystaniem DS.

dr Monika Maciąg (Uniwersytet Medyczny w Lublinie)

Badania stypendystki koncentrują się na opracowaniu nowych modeli farmakologicznych z wykorzystaniem danio pręgowanego (Danio rerio) do badania patogenezy chorób i testowania leków. Stworzyła m.in. modele zachowań lękowych, kardiotoksyczności i niewydolności serca, a także nowatorski model transparentności embrionów ryb, umożliwiający obserwację zmian wewnętrznych. Jej prace poszerzyły wiedzę o receptorach ß-adrenergicznych i potwierdziły wartość danio pręgowanego jako modelu w badaniach przedklinicznych, co może ograniczyć wykorzystanie wyższych kręgowców. Wyniki badań mają duży potencjał wdrożeniowy i stanowią inspirację do dalszych prac naukowych.

lek. Wojciech Szlasa (Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu)

Stypendysta jako pierwszy na świecie opisał mechanizm, w którym nanosekundowe impulsy elektryczne o natężeniu poniżej progu elektroporacji powodują wybrzuszenie błony komórkowej nowotworów i wydzielanie mikropęcherzyków, co zmienia skład białek błonowych. Badania wykazały, że takie impulsy zwiększają wrażliwość komórek raka trzustki na chemioterapię oraz wpływają na ekspresję markerów czerniaka (np. MAGE) i białek z grupy Immune Checkpoint Inhibitors. Choć technologia ta zwiększa potencjał immunoterapii, może jednocześnie wzmacniać mechanizmy wyciszania układu odpornościowego przez nowotwory. Osiągnięcia stypendysty zostały wyróżnione na międzynarodowych konferencjach, a jedna z jego publikacji znalazła się na liście Cancer Top 100 of 2023.

lek. Dawid Przystupski (Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu)

Stypendysta jako pierwszy w Polsce prowadził badania astrobiologiczne nad zachowaniem komórek nowotworowych w warunkach nienaturalnej grawitacji. Początkowo wykorzystywał loty balonów stratosferycznych do testowania próbek biologicznych na dużych wysokościach, co pozwoliło wykazać, że antyoksydanty chronią zdrowe komórki, a niszczą nowotworowe. W ramach projektu ARES, przy wsparciu ESA, badał wpływ pełnego spektrum zmiennej grawitacji – od nieważkości po hipergrawitację – dowodząc, że komórki nowotworowe stają się bardziej wrażliwe na leki cytostatyczne. Wyniki te mogą przyczynić się do tworzenia nowych terapii onkologicznych i lepszego zrozumienia oporności wielolekowej. Jego prace zaowocowały umieszczeniem na orbicie pierwszego polskiego astrobiologicznego nanosatelity w 2022 roku.

lek. Aleksander Ślusarczyk (Warszawski Uniwersytet Medyczny)

Badania stypendysty, udokumentowane licznymi publikacjami, mają istotne znaczenie kliniczne i wspierają personalizację leczenia nowotworów układu moczowego. Jako pierwszy na świecie scharakteryzował zmiany mikrobiomu pęcherza i guza u pacjentów z rakiem urotelialnym oraz opracował nomogram prognostyczny dla ponad 98 tys. chorych z NMIBC, pomagający oceniać ryzyko zgonu i wspierać decyzje terapeutyczne. Udowodnił także, że pacjenci z wysokim PSA mogą odnieść korzyść z radykalnego leczenia, oraz że palenie zwiększa ryzyko wznowy NMIBC. Jego prace wspierają optymalizację leczenia chirurgicznego nowotworów dróg moczowych.

lek. Rafał Sibiak (Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu)

Stypendysta jest autorem cyklu trzech oryginalnych publikacji dotyczących roli nowoczesnych technologii w opiece nad ciężarnymi z cukrzycą typu 1. Badania, o wysokiej innowacyjności i dużej przydatności klinicznej, dotyczyły wyrównania metabolicznego, powikłań położniczych i wpływu profili glikemii na wzrastanie płodu u pacjentek stosujących pompy insulinowe i CGM. Zespół stypendysty dysponował największą na świecie kohortą tego typu pacjentek. Wyniki prezentowano na najważniejszych kongresach diabetologicznych, a publikacje osiągnęły znaczące wskaźniki bibliometryczne (IF 72.134, 2210 pkt MNiSW, h-index 10).

lek. Krzysztof Domka (Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk)

Stypendysta prowadzi badania nad nowymi metodami leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej z chromosomem Filadelfia (Ph+ B-ALL), choroby o wysokim ryzyku nawrotów mimo stosowania inhibitorów kinaz tyrozynowych (TKI). Wykazał, że komórki nowotworowe Ph+ B-ALL częściej wykazują obecność białka CD20, które jest celem terapii przeciwciałami monoklonalnymi (np. rytuksymabem). Odkrył jednak, że TKI obniżają poziom CD20 i osłabiają skuteczność takich terapii. Zaproponował zastosowanie asciminibu, inhibitora BCR-ABL, który może zwiększyć efektywność leczenia w połączeniu z rytuksymabem. Obecnie kontynuuje badania nad regulacją CD20, dążąc do opracowania skuteczniejszych strategii terapeutycznych dla tego agresywnego nowotworu.

lek. Adrian Perdyan (Gdański Uniwersytet Medyczny)

Stypendysta opublikował pracę doktorską dotyczącą wpływu promieniowania kosmicznego na uszkodzenia ludzkiego DNA z uwzględnieniem przestrzennego ułożenia struktur w jądrze komórkowym. Badania wykazały, że komórka chroni DNA, przesuwając istotne fragmenty do wnętrza jądra, a mniej ważne na obwód, co pomaga absorbować promieniowanie. Zidentyfikował także białka histonowe uczestniczące w tym procesie. Odkrycia te sugerują możliwość zastosowania leków modulujących ułożenie DNA jako ochrony przed uszkodzeniami u osób narażonych na promieniowanie, np. astronautów czy pacjentów zagrożonych czerniakiem.

Przemysław Kasiak (Warszawski Uniwersytet Medyczny)

Stypendysta w ramach badania NOODLE przeprowadził sercowo-płucne testy wysiłkowe (CPET) u 234 elitarnych sportowców, tworząc unikalną grupę badawczą. Zweryfikował dokładność równań predykcji dla kluczowych parametrów wydolności i wykazał, że dotychczasowe modele nie sprawdzają się u wytrenowanych osób. Opracował nową metodę kalibracji, która poprawia precyzję predykcji i umożliwia stosowanie wzoru w różnych populacjach bez potrzeby tworzenia nowych równań. Jego badania kwestionują dotychczasowe paradygmaty i wspierają rozwój technologii sportowych i biomedycznych.

Fundacja TVN jest dumna, że może wspierać badania o tak ogromnym potencjale społecznym i naukowym. Dzięki partnerstwu z Fundacją na rzecz Nauki Polskiej inwestujemy w przyszłość medycyny i zdrowia nas wszystkich.